Các doanh nghiệp cảng biển phải đáp ứng 3 tiêu chí chính để được công nhận cảng xanh. Trong đó, tiêu chí “Hành động và thực hiện” được chú trọng nhất, thể hiện các hành động cụ thể của cảng biển trong sử dụng năng lượng sạch, tiết kiệm năng lượng, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động…
Tiêu chí cảng xanh được xây dựng khuyến khích các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam phát triển theo hướng xanh và bền vững.
Cục Hàng hải Việt Nam đang lấy ý kiến dự thảo tiêu chuẩn cơ sở về tiêu chí cảng xanh tại Việt Nam. Việc đánh giá chứng nhận đạt tiêu chuẩn cảng xanh sẽ được thực hiện 3 năm/lần.
Tiêu chí cảng xanh được xây dựng nhằm khuyến khích các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam phát triển theo hướng xanh và bền vững, nhằm mục đích đưa ra một lộ trình phát triển cảng xanh, thúc đẩy năng lực cạnh tranh và cải thiện năng lực phát triển bền vững.
BA TIÊU CHÍ CHÍNH
Theo dự thảo, để được công nhận là cảng xanh, thứ nhất, các doanh nghiệp cảng biển phải tuân thủ các quy định bắt buộc của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên về bảo vệ môi trường như có báo cáo đánh giá tác động môi trường; thực hiện các chương trình quản lý, giám sát môi trường trong quá trình thi công xây dựng, vận hành cảng biển…
Thứ hai, các doanh nghiệp cảng biển phải đáp ứng các tiêu chí cảng xanh.
Về tiêu chí “Cam kết và sẵn sàng” chiếm trọng số 25%, gồm 2 tiêu chí cụ thể là nhận thức và sự sẵn sàng về cảng xanh; thúc đẩy cảng xanh.
Tại đây, có các tiêu chuẩn cho doanh nghiệp áp dụng và tham chiếu như: xây dựng và ban hành Chiến lược hoặc kế hoạch phát triển cảng xanh; nguồn kinh phí cho phát triển cảng xanh; báo cáo thường niên của doanh nghiệp về thực hiện các mục tiêu cảng xanh; có các chương trình đào tạo, tuyên truyền phổ biến nâng cao nhận thức về cảng xanh, hay các chương trình thúc đẩy hoặc các chiến dịch xúc tiến, quảng bá cảng xanh.
Với tiêu chí “Hành động và thực hiện” có trọng số lớn nhất 50%, có các tiêu chí cụ thể liên quan tới năng lượng sạch, tiết kiệm năng lượng, ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, quản lý xanh.
Tiêu chí “Hành động và thực hiện” có trọng số lớn nhất.
Đây là một trong những tiêu chí quan trọng nhất, bởi các doanh nghiệp cảng biển phải có những hành động cụ thể trong việc hướng tới mô hình cảng xanh.
Chẳng hạn, doanh nghiệp cần sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo (gió, mặt trời..); sử dụng nhiên liệu LNG, Hydro, Amoniac…; sử dụng phương tiện giao thông trong cảng bằng điện hoặc nhiên liệu sạch không phát thải khí nhà kính…
Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể sử dụng các thiết bị và công nghệ tiết kiệm năng lượng; tối ưu hóa hệ thống cung cấp điện hoặc các nguồn năng lượng khác.
Trong tiêu chí ứng dụng công nghệ thông tin sẽ chú trọng về thanh toán trực tuyến, chứng từ điện tử; sử dụng Mobile Apps cho các phương tiện vận chuyển (xe đầu kéo, sà lan); tự động hóa trong hoạt động của cảng như ứng dụng phần mềm cảng điện tử (Eport); sử dụng các phần mềm lập kế hoạch điều hành, phần mềm quản lý container…
Với tiêu chí “Hiệu lực và hiệu quả” có tỷ trọng 25%, cảng biển phải có các phương án giảm tiêu thụ năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính; gia tăng năng lượng tái tạo; cải thiện chất lượng không khí; kiểm soát tiếng ồn; kiểm soát ô nhiễm chất thải lỏng và rắn…
DOANH NGHIỆP TỰ CHẤM ĐIỂM, ĐÁNH GIÁ
Những tiêu chí trên là thang điểm mà Cục Hàng hải Việt Nam đưa ra, để trên cơ sở đó, các doanh nghiệp sẽ tự chấm diểm, đánh giá và tham chiếu.
Bảng thang điểm chi tiết cho các tiêu chí
Bên cạnh đó, để được công nhận, các cảng biển còn phải hoàn thiện biểu mẫu tự đánh giá cảng xanh. Trong đó, mô tả chi tiết các hoạt động đã thực hiện, bao gồm cả tiến trình, kết quả của các hoạt động đã triển khai, các hoạt động dự kiến hoặc bất kì hoạt động nào liên quan.
Đồng thời, doanh nghiệp cũng phải mô tả các lợi ích kinh tế – môi trường – xã hội đem lại và phải có các tài liệu để minh chứng sự cố gắng, nỗ lực của cảng trong việc đáp ứng các tiêu chí cảng xanh.
Đối với mỗi tiêu chuẩn tham chiếu đều có đề xuất các giai đoạn áp dụng khác nhau như giai đoạn thiết kế – giai đoạn xây dựng – giai đoạn vận hành.
Tuy nhiên, “các cảng biển đầu tư mới hoặc đầu tư bổ sung, cảng biển hiện hữu có thể đề xuất thực hiện tại các giai đoạn khác nhau sao cho phù hợp với hiện trạng”, Cục Hàng hải Việt Nam cho biết.
Trên cơ sở các Tiêu chí cảng xanh, điểm số quy định xếp loại cảng xanh có 5 mức cụ thể.
Trong đó, mức độ 1 thấp nhất cho thấy cảng hầu như không thực hiện bất kỳ hoạt động nào trong việc phát triển cảng xanh.
Mức độ 2 cho thấy chỉ có rất ít các hoạt động phát triển cảng xanh được cảng triển khai thực hiện cho đến thời điểm hiện tại.
Mức độ 3 cho thấy cảng đã triển khai một số hoạt động phát triển cảng xanh nhất định.
Mức độ 4 cho thấy cảng đã triển khai và sử dụng có hệ thống các hoạt động phát triển cảng xanh.
Mức độ 5 cho thấy cảng đã tích hợp các hoạt động phát triển cảng xanh vào một hệ thống quản lý, có các công nghệ hoặc phương pháp quản lý mới.
Tân Cảng Cát Lái là cảng đầu tiên tại Việt Nam đạt danh hiệu Cảng xanh của Hội đồng mạng lưới dịch vụ cảng APEC. Để đạt được tiêu chí, cảng thay thế thiết bị nâng hạ bằng dầu diesel bằng các thiết bị chạy điện, tiết kiệm 1,5 – 2 triệu USD phí nhiên liệu/năm. Cùng với đó, tăng cường vận tải thủy với sức chở cùng lúc được 3.000 Teus, thay thế được khoảng 2.000 xe ô tô chở container.
Đồng thời, áp dụng chứng từ điện tử giúp thời gian xe đậu chờ tại cổng cảng giảm từ 13 phút còn 6 phút, triệt tiêu văn bản giấy tại cảng khoảng 30.000 – 50.000 tờ/ngày…
Tại Quyết định số 710/QĐ-CHHVN ngày 2/6/2021 về kế hoạch thực hiện đề án phát triển cảng xanh tại Việt Nam, cơ quan chức năng sẽ tập trung xây dựng và ban hành tiêu chuẩn cơ sở và tiêu chí cảng xanh trong năm 2022. Sau đó, từ năm 2023, mô hình cảng xanh tại một số cảng biển Việt Nam sẽ bắt đầu được thí điểm và đánh giá kết quả thực hiện.
Sau đó, giai đoạn 2025 – 2030, xây dựng và ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về tiêu chí cảng xanh. Đồng thời, áp dụng tự nguyện tiêu chí cảng xanh ở Việt Nam, tiến tới đề xuất xây dựng, ban hành quy định áp dụng bắt buộc tiêu chí cảng xanh cho hệ thống cảng biển Việt Nam.
Dự kiến đến sau năm 2030, tiêu chí cảng xanh trong quy hoạch, đầu tư xây dựng và kinh doanh khai thác cảng biển tại Việt Nam được áp dụng bắt buộc.
