Phương án quản lý, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh, trung chuyển vận chuyển qua lại giữa các cảng trong cùng một cụm cảng đang được Tổng cục Hải quan nghiên cứu, xây dựng quy trình thí điểm.
Trước đó, một trong những nội dung đáng chú ý tại Thông báo số 3/TB-VPCP ngày 6/1/2022 thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bà Rịa – Vũng Tàu liên quan đến chủ trương thí điểm cơ chế cảng mở tại cụm cảng container khu vực Cái Mép.
Theo đó, Thủ tướng đồng ý với kiến nghị của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu về chủ trương thí điểm cơ chế cảng mở tại cụm cảng container khu vực Cái Mép.
Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và các cơ quan liên quan nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách thí điểm “cảng mở” tại cụm cảng container khu vực Cái Mép.
Triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, thời gian qua Tổng cục Hải quan đã nghiên cứu, xây dựng dự thảo Quyết định thí điểm quản lý, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh, trung chuyển vận chuyển qua lại giữa các cảng trong cùng một cụm cảng (cảng mở).
Theo đó, quyết định này sẽ quy định cụ thể phạm vi giới hạn và nguyên tắc bố trí khu vực cảng mở; hàng hóa thông qua khu vực cảng mở; vận chuyển hàng hóa từ cầu cảng vào khu vực cảng mở và ngược lại; xử lý hàng hóa trong khu vực cảng mở; thủ tục hải quan đối với hàng hóa thông qua khu vực cảng mở…
Trước đó, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) và UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét áp dụng cơ chế cảng mở cho khu vực các bên cảng tại Cải Mép Thị Vải.
Theo Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC), thực tế cho thấy nhu cầu kết nối hàng hóa giữa các tàu cập tại các bến cảng khác nhau trong khu vực cảng Cái Mép là rất cao. Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh, chính sách zero covid tại Trung Quốc, tình trạng tắc nghẽn tại các cảng thế giới, lịch trình tàu không ổn định.
Do đó để chuỗi cung ứng không bị đứt gãy ngay tại cảng biển, cần có cơ chế để liên kết khai thác và luân chuyển hàng hóa giữa các bến cảng trong khu vực Cái Mép – Thị Vải (cơ chế “cảng mở”), nhằm tối ưu hóa công suất khau thác và tận dụng tối đa cầu bến của nhau, giải quyết được các hạn chế về cầu bến như hiện nay, giảm chi phí logistics cho hàng hóa xuất nhập khẩu thông qua khu vực này.
VIMC đề xuất, hoạt động của cảng mở dựa trên hệ thống CNTT kết nối với các cảng hiện hữu và dữ liệu của hải quan để đảm bảo kiểm soát hàng hóa trong cảng mở hoàn toàn chính xác. Hàng hóa vận chuyển trong cảng mở không phải mở tờ khai chuyển tiếp và niêm phong kẹp chì.
Đơn vị vận hành cảng mở cung cấp phương tiện vận chuyển đặc thù chạy nội bộ trong phạm vị cảng mở với thiết kế nhận diện riêng, thuận tiện cho cơ quan quản lý nhà nước kiểm tra và giám sát hàng hóa luân chuyển trong cảng mở. Trách nhiệm của đơn vị vận hành cảng mở tương tự như một chủ cảng, đảm bảo hàng hóa nguyên container, nguyên chì từ cảng nhận đến cảng đích trong phạm vi cảng mở.
Theo VIMC, cơ chế cảng mở không làm thay đổi phương thức quản lý hàng hóa tại mỗi bến cảng, tại mỗi chi cục hải quan. Các chi cục hải quan trong khu vực cảng mở chỉ bổ sung nghiệp vụ quản lý luân chuyển hàng hóa trong cảng mở thông qua hệ thống CNTT và phương tiện vận chuyển đặc thù của đơn vị vận hành cảng mở.
Nếu áp dụng cơ chế cảng mở tại cụm cảng Cái Mép – Thị Vải sẽ giúp thúc đẩy năng lực cạnh tranh, thu hút hàng hóa xuất nhập khẩu và hàng trung chuyển quốc tế; rút ngắn thời gian làm hàng và tăng năng suất chuyển cảng, cho phép chuyển hàng liên cảng đối với hàng nhập khẩu và quá cảnh; đồng thời tạo cơ chế để liên kết khai thác giữa các bến cảng liền kề nhằm tối ưu hóa công suất khai thác và tận dụng tối đa cầu bến của nhau, giải quyết được các hạn chế về cầu bến như hiện nay.
Theo Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ, các cảng Khu cảng Cái Mép Thị Vải được phân loại là cảng đặc biệt trong hệ thống cảng Việt Nam, khu bến Cái Mép có chức năng trung chuyển hàng hóa.
Hiện tổng chiều dài các bến cảng container khu vực Cái Mép khoảng 5.470 m, được chia thành 8 cảng. Các bến cảng được phân bổ rải rác và hầu hết đều hạn chế về chiều dài cầu tầu (trung bình 600m bến/cảng) trong khi kích cỡ tàu cập Cái Mép ngày càng tăng, chiều dài tầu lên tới 400m do vậy tại mỗi thời điểm, mỗi cảng chỉ có thể tiếp nhận được 1 tầu mẹ.
