Cảng cạn là cánh tay nối dài cho hệ thống cảng biển trong việc trung chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu bằng container, giảm ùn tắc đường bộ; đồng thời, tận dụng ưu thế của đường thủy nội địa, đường sắt. Tuy nhiên, sau 4 năm thực hiện quy hoạch, chỉ có 10/67 cảng cạn đưa vào khai thác và đảm nhận vỏn vẹn 10% hàng container, nhiều ICD cũng chần chừ chưa chuyển đổi…
Sau 4 năm thực hiện, các cảng cạn được công bố đưa vào khai thác mới chiếm khoảng 15% tổng số cảng cạn được quy hoạch.
Chia sẻ tại hội thảo xin ý kiến về “Quy hoạch phát triển hệ thống cảng cạn thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050” tuần vừa qua, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Xuân Sang, cho hay cảng cạn là một loại hình phát triển muộn hơn cảng biển nhưng đang từng bước được quan tâm đầu tư tại các khu vực, hành lang vận tải tập trung lưu lượng hàng hóa container lớn, như: Móng Cái (Quảng Ninh), Đình Vũ (Hải Phòng), Quế Võ (Bắc Ninh), Gia Lâm (Hà Nội), Duy Tiên (Hà Nam), Nhơn Trạch (Đồng Nai)…
“Cảng cạn đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức mạng lưới vận tải, tận dụng hiệu quả đặc thù, thế mạnh giao thông vận tải của từng vùng, đặc biệt là mạng lưới giao thông vận tải thủy nội địa để vận tải hàng hóa với khối lượng lớn, giá thành rẻ và ít ô nhiễm”, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải nhấn mạnh.
MỚI CÓ 15% CẢNG CẠN ĐƯA VÀO KHAI THÁC
Cảng cạn chính thức đưa vào quy hoạch tại Quyết định số 2072/QĐ-TTg ngày 22/12/2017 Quy hoạch phát triển hệ thống cảng cạn Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Trên cơ sở đó, Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo lập và phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển hệ thống cảng cạn Việt Nam giai đoạn đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 tại Quyết định số 1201/QĐ-BGTVT ngày 11/6/2018.
Nhìn lại 4 năm thực hiện quy hoạch chi tiết cảng cạn, Cục Hàng hải Việt Nam cho biết hiện có 10 cảng cạn trên cả nước được hình thành và đi vào hoạt động, góp phần tăng hiệu quả kết nối cảng biển với nguồn hàng, rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục hàng hóa và tăng hiệu suất xử lý hàng hóa tại cảng biển.
Ngoài ra còn có 6 cảng thông quan nội địa – ICD đang hoạt động thuộc các vị trí được quy hoạch cảng cạn nhưng các chủ đầu tư chưa thực hiện thủ tục chuyển đổi thành cảng cạn theo quy định. Một số cảng cạn hỗ trợ tốt cho các cửa khẩu đường bộ thông qua hàng hóa, giảm ùn tắc như cảng cạn Móng Cái, hỗ trợ hiệu quả cửa khẩu cảng biển như cảng cạn Nhơn Trạch.
Theo nhìn nhận của Cục Hàng hải, quy hoạch phát triển cảng cạn thời gian gần đây mới được xây dựng nên quá trình triển khai thực hiện còn thiếu tính đồng bộ với các quy hoạch khác, đặc biệt các quy hoạch chuyên ngành giao thông vận tải, quy hoạch sử dụng đất…
Điều này thể hiện việc triển khai đầu tư mới và công bố đưa vào khai thác cảng cạn còn chậm. Sau 4 năm thực hiện, các cảng cạn được công bố đưa vào khai thác mới chiếm khoảng 15% tổng số cảng cạn được quy hoạch.
Cũng theo Cục Hàng hải, tổng khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu bằng container thông qua các cảng cạn và ICD đang hoạt động hiện nay khoảng 4,2 triệu TEU/năm. Trong đó, cảng cạn, ICD ở miền Bắc thông qua khoảng 0,45 triệu TEU/năm, miền Nam khoảng 3,65 triệu TEU/năm.
Đáng nói, phần lớn (90%) hàng hóa thông qua các ICD, bao gồm 6 ICD đang hoạt động thuộc các vị trí được quy hoạch cảng cạn nhưng các chủ đầu tư chưa thực hiện thủ tục chuyển đổi thành cảng cạn theo quy định, gồm: ICD Lào Cai (Lào Cai), ICD Tiên Sơn (Bắc Ninh), ICD Hải Dương (Hải Dương), ICD Tân Cảng Sóng Thần (Bình Dương), ICD Tân Cảng Long Bình (Đồng Nai), ICD TBS Tân Vạn (Bình Dương).
Trong khi đó, khối lượng hàng thông qua 10 cảng cạn đã công bố chỉ chiếm khoảng 10% do hầu hết trong số này đều mới được hình thành và đều nằm ở miền Bắc.
Chỉ rõ nguyên nhân khiến việc phát triển cảng cạn còn chậm, Cục Hàng hải cho biết một số cảng cạn hoạt động chưa hiệu quả do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân xuất phát từ năng lực của doanh nghiệp quản lý khai thác. Một số doanh nghiệp đầu tư cảng cạn nhưng không đủ năng lực và kinh nghiệm khai thác dẫn đến cảng cạn hoạt động thiếu hiệu quả.
Việc kết hợp phát triển cảng cạn và trung tâm logistics ở một số địa phương chưa được thực hiện hiệu quả, hợp lý. Một số cơ quan, tổ chức, địa phương và doanh nghiệp chưa thực sự hiểu đúng về cảng cạn dẫn đến việc xây dựng quy hoạch, quản lý đầu tư xây dựng cũng như tổ chức khai thác chưa thực sự hiệu quả, chưa phát huy được vai trò và chức năng của cảng cạn…
