Tại buổi làm việc về đề xuất xây dựng Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ với Bộ Giao thông vận tải và UBND TP.HCM mới đây, lãnh đạo Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (CMSC) bày tỏ ủng hộ chủ trương nghiên cứu phát triển Dự án. Theo lãnh đạo CMSC, Dự án sẽ có đóng góp quan trọng với vai trò cảng trung chuyển quốc tế không chỉ cho riêng TP.HCM mà cả khu vực phía Nam và các vùng lân cận; đóng góp đáng kể vào thu ngân sách TP.HCM và cả nước.

Tham dự buổi làm việc có ông Nguyễn Ngọc Cảnh – Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, ông Nguyễn Xuân Sang – Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải, ông Bùi Xuân Cường – Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh, đại diện các đơn vị liên quan thuộc Ủy ban, Bộ GTVT, UBND TP.Hồ Chí Minh, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) và Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn.

Báo cáo tại buổi làm việc, đại diện Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn cho biết: Sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển TP.Hồ Chí Minh tăng trưởng bình quân trong giai đoạn năm 2015 – 2020 là 7,34%; giai đoạn năm 2021 – 2025 dự kiến là 5%. Năm 2021, sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển TP.Hồ Chí Minh đạt 164,19 triệu tấn, tăng 40,5% so với quy hoạch đến năm 2020 (116,94 triệu tấn), vượt 2,63% so với quy hoạch đến năm 2030 (159,98 triệu tấn), chiếm 23,36% so với sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển cả nước. Hiện nay, các bến container tại khu vực cảng biển TP.Hồ Chí Minh đã đầu tư xây dựng cơ bản hoàn chỉnh theo quy hoạch tại Quyết định 3655/QĐ-BGTVT ngày 27/12/2017 của Bộ GTVT.

Ngoài ra, theo quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 đến 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021, trong thời gian tới các khu bến trên sông Sài Gòn của cảng biển TP.Hồ Chí Minh sẽ thực hiện di dời, chuyển đổi công năng.

Như vậy, việc sớm triển khai xây dựng các cảng container của cảng biển TP.Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2021 – 2030 là cần thiết để đáp ứng nhu cầu xuất nhập khẩu hàng hóa hiện tại và trong tương lai từ nay đến 2030 của TP.Hồ Chí Minh nói riêng và Khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam nói chung. Bên cạnh đó, việc hình thành một trung tâm trung chuyển container tầm cỡ thế giới tại Việt Nam là một lợi thế cho kinh tế Việt Nam thúc đẩy cạnh tranh quốc gia, nâng cao vị thế đối ngoại của Việt Nam, đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời hỗ trợ đắc lực cho hoạt động thương mại xuất nhập khẩu, giảm thiểu các chi phí trung gian, nhất là chi phí logistics.

Lịch sử đã chứng minh: trước khi trở thành trung tâm tài chính – kinh tế của khu vực, Singapore, Hồng Kông hay Thượng Hải là trung tâm giao dịch hàng hoá đều bắt đầu là nhờ lợi thế là đầu mối giao thông chiến lược (với trường hợp của Singapore) hay đầu mối thông thương hàng hoá của Trung Quốc (Hồng Kông và Thượng Hải). Các trung tâm này đã thu hút các công ty vận tải biển lớn và hình thành nên những bến cảng trung chuyển khổng lồ, nơi hàng hoá được luân chuyển, giao dịch tới mọi miền trên thế giới và đã kéo theo rất nhiều dịch vụ khác cùng phát triển. Amsterdam, London hay New York cũng tương tự, trước khi trở thành trung tâm tài chính thế giới, các trung tâm này đều bắt đầu là trung tâm hàng hải, giao dịch hàng hóa quốc tế. Do vậy, hoạt động trung chuyển quốc tế tại huyện Cần Giờ sẽ góp phần thúc đẩy TP.Hồ Chí Minh thành trung tâm tài chính quốc tế.

Khi thiết lập Cảng trung chuyển quốc tế tại Cần Giờ với công suất khoảng 18 triệu Teus/năm sẽ trực tiếp mang lại đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước thông qua các khoản thuế từ hoạt động bốc xếp, lưu bãi của doanh nghiệp cảng; các loại phí, lệ phí từ tàu vào, rời cảng, tạo ra hàng ngàn công ăn việc làm tại cảng. Đồng thời, thúc đẩy phát triển các dịch vụ liên quan như cung ứng nhiên liệu, sửa chữa, lưu trú, du lịch, các dịch vụ tạo thêm giá trị cho hàng hoá để tái xuất.

VIMC và Hãng tàu Mediterranean Shipping Company S.A. (Hãng tàu MSC) đề xuất đầu tư vào dự án này. Dự án có quy mô khoảng 7,2 km cầu cảng, tiếp nhận tàu container trọng tải lớn nhất thế giới hiện nay (24.000 Teus), công suất thông qua 10 – 15 triệu Teus, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 6 tỷ USD. Dự án được phân kỳ thành 7 giai đoạn đầu tư. Nhà đầu tư mong muốn được bắt đầu triển khai thi công xây dựng giai đoạn 1 vào năm 2024 và đưa vào khai thác năm 2027. Giai đoạn cuối cùng được đầu tư và đưa vào khai thác năm 2040, theo đó giai đoạn 1 có quy mô 04 bến với chiều dài 1.800m, diện tích 110ha với tổng mức đầu tư khoảng 1,141 tỷ USD.

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp Nguyễn Ngọc Cảnh đánh giá: TP. Hồ Chí Minh có vai trò đặc biệt, một trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, xã hội, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, là động lực, có sức thu hút và sức lan toả lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, trong đó vận tải và cảng biển là một lĩnh vực có đóng góp quan trọng.

Dự án Cảng trung chuyển quốc tế tại huyện Cần Giờ – TP.Hồ Chí Minh do Tổng công ty Hàng hải Việt Nam và Cảng Sài Gòn – đơn vị thành viên của Tổng công ty hoạt động trên địa bàn thành phố, đề xuất nghiên cứu là dự án có quy mô lớn; trong tương lai, sẽ có đóng góp quan trọng cho hệ thống cảng của thành phố với vai trò cảng trung chuyển quốc tế không chỉ cho riêng TP.Hồ Chí Minh mà cả khu vực phía Nam và các vùng lân cận; đóng góp đáng kể vào thu ngân sách thành phố và cả nước. Vì vậy, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp ủng hộ chủ trương nghiên cứu phát triển dự án này.

Đánh giá những tác động của dự án, Phó Chủ tịch Nguyễn Ngọc Cảnh nhận định: Căn cứ Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021, khu vực huyện Cần giờ được định hướng, quy hoạch phát triển các khu bến cảng tiềm năng. Theo đó, phạm vi bao gồm vùng đất, vùng nước bên trái luồng Sài Gòn – Vũng Tàu, khu vực Bình Chánh, cửa sông Ngã Bảy, cửa sông Cái Mép và khu vực Cù Lao Gò Gia.

Dự án nằm ở vùng chuyển tiếp khu sinh quyển, từ nhiều năm nay có hoạt động hàng hải trên tuyến luồng Cái Mép – Thị Vải nên việc hình thành Cảng trung chuyển mới không ảnh nhiều đến hệ sinh thái hiện hữu. Khu vực dự án là cù lao tách biệt khu sinh quyển Cần Giờ, không nằm trong các khu vực bảo tồn biển và khu bảo tồn vùng nước, nên hoàn toàn phù hợp với mục tiêu môi trường của Chiến lược quốc gia về môi trường. Một phần diện tích dự án (90ha) thuộc rừng phòng hộ, được giải quyết phù hợp chuyển đổi mục đích sử dụng rừng theo quy định. Bên cạnh đó, ngay trong phạm vi Dự án sẽ được quy hoạch đảm bảo tỉ lệ cây xanh hơn 10% diện tích được giữ lại cho việc bảo tồn rừng phòng hộ và cây xanh.

Về những tác động chiến lược, định hướng phát triển của VIMC giai đoạn 2021 – 2025 tầm nhìn đến năm 2035, theo Phó Chủ tịch Nguyễn Ngọc Cảnh, dự án sẽ giúp Tổng công ty gia tăng mạnh tỷ trọng về tài sản, doanh thu, lợi nhuận của lĩnh vực khai thác cảng trong cơ cấu ngành nghề kinh doanh, quy mô vốn và tài sản, đặc biệt là lĩnh vực trung chuyển container quốc tế lần đầu tiên được triển khai tại Việt Nam, nâng cao uy tín, hình ảnh của VIMC tại thị trường trong nước và quốc tế.

Dự án tạo điều kiện, gia tăng cơ hội hợp tác đầu tư đội tàu container, phát triển các tuyến dịch vụ mới, kết nối với dự án cảng trung chuyển; phát triển các dịch vụ hàng hải. Bên cạnh đó, VIMC hợp tác với MSC phát triển đội tàu, mạng lưới feeder vận chuyển container kết nối Cần Giờ với các cảng biển của Việt Nam và các nước trong khu vực. Đồng thời phát triển các dịch vụ hàng hải khác hỗ trợ cho hoạt động của trung tâm trung chuyển này. Trong lĩnh vực vận tải biển, VIMC từng bước phát triển đội tàu container, phối hợp với MSC tham gia các tuyến vận tải nội Á và liên châu lục nhằm phát huy tối đa công năng và lợi thế cạnh tranh từ dự án và đối tác.

Đưa ra kiến nghị với các cơ quan liên quan tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết: Căn cứ nội dung tại Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 07/10/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy ban kiến nghị Bộ GTVT sớm trình Thủ tướng Chính phủ sửa đổi, bổ sung Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1579/QĐ-TTg, tạo điều cho Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ có đầy đủ căn cứ pháp lý về quy hoạch để triển khai các bước tiếp theo.

Bên cạnh đó, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cũng kiến nghị UBND TP.Hồ Chí Minh tạo điều kiện cho VIMC, Công ty cổ phần Cảng Sài Gòn và đối tác triển khai dự án trên địa bàn sau khi được cấp có thẩm quyền chấp thuận giao thực hiện. Ngoài ra, Phó Chủ tịch Nguyễn Ngọc Cảnh cũng giao nhiệm vụ cho VIMC phối hợp cùng đối tác là Công ty ty TIL – đơn vị thành viên của Hãng tàu MSC thuê tư vấn lập Báo cáo tiền khả thi của Dự án để làm rõ các nội dung nghiên cứu sơ bộ về sự cần thiết, tính khả thi và tính hiệu quả của việc đầu tư xây dựng, làm cơ sở quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư xây dựng.

Trong quá trình lập Báo cáo tiền khả thi của Dự án, Phó Chủ tịch Nguyễn Ngọc Cảnh yêu cầu VIMC chú trọng phân tích các tác động của dự án đối với môi trường nói chung và đặc biệt là tác động đối với Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ đã được UNESCO công nhận đây là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào ngày 21/1/2000 với hệ động thực vật đa dạng độc đáo điển hình của vùng ngập mặn và là một khu du lịch trọng điểm quốc gia Việt Nam; qua đó, đề ra các giải pháp nhằm giảm thiểu các tác động đến môi trường của Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ phù hợp theo các quy định của pháp luật.